Idioma patashó

Idioma patashó
Pataxó, Patashó-Hãhãhãi
Hablado en Bandera de Brasil Brasil
Región Estado de Paraná
Hablantes lengua muerta
Puesto No en los 100 mayores (Ethnologue, 1996)
Familia Macro-Yê

  Mashakalí
    patashó-hãhãhãi

Estatus oficial
Oficial en Ningún país
Regulado por No está regulado
Códigos
ISO 639-1 ninguno
ISO 639-2 sai
ISO 639-3
{{{mapa}}}
Extensión del Pataxó, Patashó-Hãhãhãi

El patashó-hãhãhãi o pataxó es una lengua indígena de Brasil, fragmentaria testimoniada que pertenece a la subfamilia mashakalí de las lenguas macro-yê.

Contenido

Descripción lingüística

Existen dos variantes de la lengua el pataxó (dialecto meridional) y el (dialecto septentrional). Este artículo compara estos dos dialectos.

Dialectos

Del dialecto meridional o pataxó, propiamente dicho, se conocen sólo una lista de 89 palabras[1] [2] recogidas por el príncipe Maximiliano de Wied-Neuwied en su viaje entre 1815-1817 por la costa este de Brasil. El príncipe Wied-Neuwied otuvo probablemente sus datos de los habitantes de Rio Prado, con los que se encontró en el curso de sus viajes.[3] Estos pataxó con los que se encontró formaban parte del grupo meridional, y hablaban el dialecto ubicado a 225 kilómetros de la punta más meridional de Bahia junto al Rio da Santa Cruz. Este grupo de pataxós meridionales estaba separado del grupo de pataxós septentrionale spor una franja de 100 kilómetros en ese momento ocupada por los hablantes de botocudo.

El grupo septentrional hablaba el dialecto Hãhãhãi, actualmente severamente amenzado. Este dialecto se conoce sólo por listas breves de vocabulario:

  1. Una lista de 70 palabras decogidas por el coronel Antonio Medeiros de Azevedo que las obtuvo por elicitación en 1936 de unos residentes de P. I. Paraguaçu, cerca de la localidad de Itaju do Colonia.
  2. Una lista de 162 palabras recogida en 1961 en el mismo área por Wilbur Pickering del SIL International[4] y
  3. Un conjunto de unas 100 palabras grabadas por Aracy López da Silva y Urban en 1982, que fueron elicitadas por uno de los que se supone eran los últimos hablantes de hãhãhãi, que vivía también en P. I. Paraguaçu.

De las palabras disponibles en los dialectos meridional y septentrional, sólo 35 palabras están en ambas listas, y de estas sólo 26 son comparables, siendo 21 de ellas cognados probables.

Comparación léxica

Esta sección considera la lista de cognados que aparecen en las diversas listas de vocabulario del patashó y el hãhãhãi, aunque existe una clara relación entre ambos la divergencia es notable y es posible que como lenguas habladas fueran sólo parcialmente inteligibles ambas variantes.

GLOSA Wied-Neuwied
(1815-16)
Azevedo
(1936)
Pickering
(1961)
Urban
(1982)
'flecha' pohoi poˈhoi ˈbohoi
bʔoˈhoi
poˈhoi
'hacha' kaxə ʌɣʌ
'cama' mip(čap) miˈ(nã) ˈmim(nʌ)
'arco' poitaŋ poˈkei bʔoˈkʔʌ̃i
'sangre' enghɛm ˈʌ̃heb
'canoa' mibkoi 'Mmimpʔoi
'maiz' pasčon bahuˈčau bʔahobčab
'morir' (nok)čon ʌču(kú)
'tierra' aham haˈm(iko) ˈhahʌ̃m
'ojo' aŋgwa aˈwa aˈwa
'pez' maham maˈhãmi maˈhãm
'cabeza' atpatoi amakoˈ(hai) ʌmbʌˈkoi ãmbʌˈko(hai)
'cuchillo' amanai ʌ̃mʌ̃gʌ̃i hãmãˈŋgãi
'hígado' akiopkanai ˈčʌmʌŋgʌ̃i čamʌ̃ŋgai
'mandioca' kohom ohei uˈhũi uˈhui
'madre' atən akei ɛ̃ŋkʔʌi ɛ̃ˈkəi
'cuello' mai (ʌ̃ˈči)pai (ači)pãi
'paca' čapa ˈtapa
'hermano/a' ehɛ (f.) apu (m.) ãhũi
'tapir' amaxə hamahei hʌmʌhʌ̃i hãmʌ̃həi
'muslo' ča(kepke)ton aˈčɛko aˈčɛko

Entre la primera columna (pataxó) y las otras tres (hãhãhãi) se observan algunas correspondencias regulares p:p/b, t:k, x:h, x:ɣ algunas pérdidas de nasales, pero en general los sonidos se corresponden en alto grado.

Referencias

  1. Wied-Neuwied 1958:510-11
  2. Loukotka, 1939
  3. Wied-Neuwied, 1958:214-16
  4. Meader, 1978, p. 45-50

Bibliografía

  • Greg Urban (1985): "On Pataxó and Hãhãhãi", International Journal of American Linguistics, Vol. 51, No. 4 (Oct., 1985), pp. 605-608.

Wikimedia foundation. 2010.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Mira otros diccionarios:

  • Lenguas maxakalí — Distribución geográfica: Amazonía Países:  Brasil Ha …   Wikipedia Español

Compartir el artículo y extractos

Link directo
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”